મૃત્યુ વખતે વ્યક્તિ કેવું અનુભવે છે, મૃત્યુ પછી તેનું શું થાય છે, તે ગરુડ પુરાણમાં વિગતવાર સમજાવવામાં આવ્યું છે. મૃત્યુ સમયે, વ્યક્તિને તમામ કાર્યો યાદ આવે છે. ઇન્દ્રિયો હળવી બને છે. આત્મા યમલોકમાં ગયા પછી પાછી આવે છે. મૃત્યુ જ અંતિમ સત્ય છે. જેટલા લોકો આનાથી ડરે છે, તેટલું જ તેઓ તેના વિશે જાણવા માટે ઉત્સુક હોય છે.
હિંદુ ધર્મના પુરાણોમાં ગરુડ પુરાણને ખૂબ મહત્વનું માનવામાં આવે છે. આ પુરાણ જીવવાની સાથે સાથે મૃત્યુ અને તે પછીની સફર વિશે જણાવે છે. ગરુડ પુરાણ એ પણ વર્ણવે છે કે વ્યક્તિ મૃત્યુ સમયે કેવું અનુભવે છે અને મૃત્યુ પછી વ્યક્તિની આત્માનું શું થાય છે. મરતી વખતે વ્યક્તિ આવું અનુભવે છે:
ગરુડ પુરાણમાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે મૃત્યુ સમયે વ્યક્તિની તમામ ઇન્દ્રિયો હળવી થવા લાગે છે, પરંતુ તેની યાદશક્તિ પણ તેને વર્ષો જૂની વસ્તુઓની યાદ અપાવે છે. તે પોતાના જીવનના તમામ સારા અને ખરાબ કાર્યોને રીલની જેમ જુએ છે. તેણે આખી જિંદગીમાં કરેલા તમામ હિસાબો તેની નજર સમક્ષ આવે છે. આ સમયે વ્યક્તિ બોલવામાં અસમર્થ બની જાય છે.
યમદૂત દેખાવા લાગે છે: મરનાર વ્યક્તિને બે યમદૂત દેખાવા લાગે છે, જે તેને લેવા માટે આવ્યા હોય છે. જો કોઈ વ્યક્તિએ તેના જીવનમાં સારા કાર્યો કર્યા હોય, તો તેના પ્રાણ સરળતાથી નીકળી જાય છે, અન્યથા તેનો આત્મા શરીર છોડવામાં ઘણી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરે છે. એટલા માટે મરતા પહેલા ગાયનું દાન કરવાની પરંપરા છે, જેથી ગાયનું દાન કરવાથી મળતું પુણ્ય તેને શાંતિપૂર્ણ મૃત્યુ આપે છે.
આ પછી, તેના કાર્યોનો હિસાબ યમલોકમાં કરવામાં આવે છે અને પછી તેને ફરીથી એક નવા શરીરની શોધમાં આ મૃત્યુ લોકમાં શરીરને ભટકવા માટે છોડી દેવામાં આવે છે. આત્મા ૧૩ દિવસ સુધી ઘરની નજીક રહે છે: આત્મા ફરી એકવાર ૧૩ દિવસના તેના ઘરની નજીક આવે છે અને ઘણી વખત આત્મા જે તેના પ્રિયજનો સાથે મોહિત હોય છે તે તેના જૂના શરીરમાં પ્રવેશવાનો પ્રયત્ન કરે છે.
જોકે, યમદૂતોનું બંધન તેને આવું કરવા દેતું નથી. ૧૦ દિવસ પછી સંતાન દ્વારા કરવામાં આવેલ પિંડ દાન આત્માને ત્યાંથી જવાની શક્તિ આપે છે. આ પછી તે પોતાના માટે નવા શરીરની શોધ કરે છે. ગરુડ પુરાણ અનુસાર, આત્માને નવું શરીર મેળવવા માટે ૪૭દિવસ લાગે છે, જ્યારે આત્મહત્યા અથવા અકસ્માતને કારણે અકાળે મૃત્યુના કિસ્સામાં, આત્માઓ લાંબા સમય સુધી ભટકતી રહે છે.